شانلی‌اورفا به عنوان زادگاه حضرت ابراهیم و محل آغاز آموزش‌های یکتاپرستانه او و یکی از شهرهای زیارتی مهم ترکیه محسوب می‌شود. در دوران باستان، این شهر با نام ادسا شناخته می‌شد و توسط فاتحان از اسکندر مقدونی به بعد مورد توجه قرار گرفت و امروزه جاهای دیدنی شانلی اورفا، گردشگران بسیاری را جذب می کند.
امروز، تاریخ غنی و معماری بی‌نظیر این شهر، آن را به یکی از بهترین شهرهای توریستی ترکیه تبدیل کرده است. جاذبه اصلی گردشگری امروز، محوطه باستان‌شناسی گوبکلی‌تپه در حومه شهر است، جایی که ممکن است نخستین جرقه‌های باورهای مذهبی در تاریخ بشریت در آن زده شده باشد.
تاریخچه شهر شانلی اورفا
شانلی‌اورفا در منطقه آناتولی جنوب شرقی ترکیه واقع شده و در میان مردم محلی به شهر پیامبران معروف است. این شهر یکی از مهمترین مراکز بین‌النهرین محسوب می‌شود که اولین گام‌های بشریت به سوی جهان مدرن امروزی در آن برداشته شده است. شانلی‌اورفا با داشتن محوطه گوبکلی‌تپه که در سراسر جهان شناخته شده و یکی از مهمترین اکتشافات باستان‌شناسی سال‌های اخیر است، از مراکز قابل توجه دوره نوسنگی به شمار می‌رود که شاهد تحولی شگفت‌انگیز در تاریخ بشریت بوده است. و امروزه تبدیل به یکی از محبوب ترین جاهای دیدنی شانلی اورفا شده است.
مجسمه مرد اورفا که حتی قبل از گوبکلی‌تپه کشف شده و به ۹۰۰۰ سال قبل از میلاد تاریخ‌گذاری شده است، از دیگر اکتشافات منحصر به فردی است که این واقعیت را تأیید می‌کند. ردپای تمدن‌های بزرگ باستانی در سراسر تاریخ این شهر دیده می‌شود؛ از اولین دوره‌ها که گذار از فرهنگ شکارچی-گردآورنده به شیوه زندگی کشاورزی رخ داد، تا ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد که مردم شروع به ثبت اسناد مکتوب کردند.
معرفی برترین جاهای دیدنی شانلی اورفا
بیایید نگاهی بیندازیم به 8 مورد از جاهای دیدنی شانلی اورفا که ویژگی‌های تاریخی و فرهنگی این شهر را به نمایش می‌گذارند؛ شهری که اولین گام‌های تمدن بشری در آن برداشته شد و هزاران جامعه مختلف از آن گذر کرده‌اند. با تریپ مگز همراه باشید.
موزه شانلی‌اورفا
موزه شانلی‌اورفا که از مهمترین جاهای دیدنی شانلی اورفا است، به ویژه به خاطر آثار دوره نوسنگی شهرت دارد. این موزه میزبان مجسمه مرد اورفا است که به دلیل نزدیکی به برکه ماهی‌ها (بالیقلی‌گول) به مجسمه بالیقلی‌گول نیز معروف است و یکی از قدیمی‌ترین مجسمه‌های کشف شده تا به امروز محسوب می‌شود. همچنین آثار کشف شده در گوبکلی‌تپه که از بزرگترین اکتشافات باستان‌شناسی سال‌های اخیر هستند در این موزه به نمایش گذاشته شده‌اند.
- ۱۴ سالن نمایشگاه اصلی و ۳۳ منطقه بازسازی شده
- آثار به نمایش گذاشته شده از دوره پارینه‌سنگی تا دوره اسلامی
- نمایشگاه‌های موضوعی درباره تاریخ منطقه
موزه موزاییک حلبلی‌باغچه
هیچ سفری به جاهای دیدنی شانلی اورفا بدون بازدید از موزه موزاییک حلبلی‌باغچه که در باغ‌های موزه شانلی‌اورفا واقع شده است، کامل نخواهد بود. موزاییک‌های بسیار خوب حفظ شده کشف شده در ویلاهای رومی منطقه که هر کدام چشم‌نوازتر از دیگری هستند، در این موزه که برای محافظت از موزاییک‌ها بدون هیچ ستونی روی زمین ساخته شده، به نمایش گذاشته شده‌اند.
موزاییک زنان جنگجوی آمازون از جمله آثار نمایش داده شده در موزه است که بیشترین توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌کند. این موزاییک‌ها با رنگ‌های زنده و طرح‌های پیچیده، هنر رومی‌های ساکن در این منطقه را به نمایش می‌گذارند.
محوطه باستان‌شناسی حران
محوطه باستان‌شناسی حران در تقاطع راه‌های تمدن‌های بزرگ جهان باستان قرار دارد. حران در طول تاریخ مرکز مهمی برای علم و هنر بوده و شخصیت‌های برجسته‌ای در آن زندگی کرده‌اند. این شهر همچنین در طول تاریخ یک مرکز مقدس محسوب می‌شده است.
در ۴۴ کیلومتری جنوب شانلی‌اورفا، محوطه باستان‌شناسی حران با ویرانه‌های شهری در قلب دشت همنام خود قرار دارد که در کتاب‌های مقدس به عنوان شهر حضرت ابراهیم از آن یاد شده است. علاوه بر خندق‌ها و دیوارهای شهر، سازه‌های تاریخی مختلفی نیز در میان ویرانه‌های این محوطه حفاری شده وجود دارند.
برکه ماهی‌ها (بالیقلی‌گول)
بالیقلی‌گول که در نزدیکی قلعه شانلی‌اورفا قرار دارد، نه تنها از زمان حضرت ابراهیم افسانه‌ها را به آغوش کشیده، بلکه امروزه نیز از جاهای دیدنی شانلی اورفا است و پذیرای بازدیدکنندگان از تمام ادیان و ملیت‌ها می باشد. این برکه با طول ۱۵۰ متر و عرض ۳۰ متر، چندین گونه از ماهی‌های کپور را در خود جای داده است.
مردم محلی این ماهی‌ها را نمی‌خورند زیرا معتقدند نتیجه یک معجزه هستند. گفته می‌شود هنگامی که حضرت ابراهیم به آتش انداخته شد، معجزه‌ای رخ داد و آتش به آب تبدیل شد، در حالی که هیزم‌ها به ماهی تبدیل شدند. علاوه بر این، گفته می‌شود حضرت ابراهیم درون باغ گل‌سرخی سقوط کرد که بالیقلی‌گول مرکز این معجزه محسوب می‌شود.
محوطه باستان‌شناسی گوبکلی‌تپه
یکی دیگر از جاهای دیدنی شانلی اورفا، محوطه باستان‌شناسی گوبکلی‌تپه است که توجه تمام جهان را به شانلی‌اورفا جلب کرده و یکی از منحصر به فردترین آثار میراث بشری محسوب می‌شود.
ویرانه‌های محوطه باستان‌شناسی گوبکلی‌تپه که دانش رایج درباره تاریخ بشریت را تغییر داده و با کشف آن‌ها آغاز دوره نوسنگی چندین هزار سال به عقب رفته است، تجربه‌ای مسحورکننده برای بازدیدکنندگانی که از سراسر جهان می‌آیند، ارائه می‌دهد.
بقایای این سازه که اعتقاد بر این است متعلق به یک مرکز آیینی مردم ۱۲۰۰۰ سال پیش بوده و هنوز به شیوه زندگی شکارچی-گردآورنده ادامه می‌دادند، بازدیدکنندگان را به رویاپردازی درباره جهان مسحورکننده دوره نوسنگی تشویق می‌کند. این آثار همچنین تصوری از درک زیبایی‌شناختی و تجربیات آن دوران ارائه می‌دهند.
مجموعه درگاه
در مجموعه بزرگ درگاه، غار حضرت ابراهیم خلیل‌الله قرار دارد که گفته می‌شود محل تولد پیامبر ابراهیم است. افسانه محلی می‌گوید مادر پیامبر او را در اینجا به صورت مخفیانه به دنیا آورد زیرا نمرود پادشاه در یک پیشگویی هشدار داده شده بود که یک رهبر بزرگ به زودی متولد خواهد شد و بنابراین دستور کشتن تمام نوزادان اور را صادر کرد. در غرب این مکان، در آن سوی یک حیاط مرکزی، نمای باشکوه مسجد مولود خلیل قرار دارد. این مکان یک زیارتگاه مهم برای مؤمنان است و هر سال یک بار، درست قبل از حج به مکه، زائران در اینجا جمع می‌شوند تا طلب برکت کنند.
قلعه شانلی‌اورفا
بقایای این دژ باستانی که مشرف به مرکز شهر است، از طریق مسیری که از پارک گولباشی بالا می‌رود، قابل دسترسی است. این تپه در میان محلی‌ها به منبر نمرود معروف است و کلونی‌های کامل از پرندگان اکراس در دیواره‌های سنگی شیبدار آن لانه می‌کنند.
یک خندق 12 متری ساخت بشر، قلعه را از پشت‌زمین جدا می‌کند. سن دقیق قلعه مشخص نیست، اما افسانه‌های محلی می‌گویند این همان جایی است که نمرود پادشاه توده‌ای برای سوزاندن حضرت ابراهیم ساخت.
استحکامات واقعی روی قله تپه بسته به اینکه کدام تاریخ را بخوانید، متعلق به یونانیان، بیزانس، صلیبیون یا عثمانی‌هاست. دیوار خارجی هنوز سه دروازه دارد و در داخل، ویرانه‌های 25 برج مستحکم دیده می‌شود.
مسجد صلاح‌الدین ایوبی
زیباترین مسجد شهر بدون شک مسجد صلاح‌الدین ایوبی است که به شکوه سابق خود بازسازی شده است. این بنای عظیم از عملکرد اصلی خود به عنوان کلیسای سنت جان تعمیددهنده که به قرن پنجم میلادی بازمی‌گردد و زمانی بزرگترین کلیسای منطقه بود، به مسجد تبدیل شد. بخش‌هایی از ساختار و طراحی اصلی کلیسا، از جمله برخی نیم‌ستون‌ها و محراب اصلی، در تبدیل به مسجد حفظ شده‌اند و هنوز هم به راحتی در فضای وسیع داخلی مسجد قابل مشاهده هستند. این مسجد در کوچه‌هایی که از شمال پارک گولباشی به سمت تپه بالا می‌روند، پنهان شده است.
شانلی‌اورفا: سفری به عمق تاریخ بشریت
شانلی‌اورفا با گنجینه‌های تاریخی بی‌نظیرش، پنجره‌ای به سوی اولین تمدن‌های بشری باز می‌کند. از گوبکلی‌تپه به عنوان قدیمی‌ترین معبد شناخته شده جهان تا برکه ماهی‌های مقدس، جاهای دیدنی شانلی اورفا روایتی جذاب از گذار انسان از شکارچی‌گری به جامعه متمدن را بازگو می‌کند. هر یک از این 8 جاذبه تاریخی، قطعه‌ای از پازل پیچیده تمدن بشری را نمایان می‌سازد و بازدید از آن‌ها سفری فراموش‌نشدنی به عمق تاریخ خواهد بود.
منابع: وبسایت Turkish Museums